Historia Pracowni Języka Staropolskiego


Historia Pracowni i Słownika staropolskiego do 2002 r. przedstawiona jest na podstronie zob.

Po wydaniu ostatniego zeszytu (76) przez zespół Pracowni Języka Staropolskiego, którą po śmierci S. Urbańczyka kierował W. Twardzik (do 2008 r.), opracowano Opis źródeł Słownika staropolskiego, który ukazał się w 2005 r.1, a w 2007 r. wydane zostały Indeksy do Słownika staropolskiego2. W 2011 r. ukazały się Indeksy do "Opisu źródeł Słownika staropolskiego"3. Niezależnie od tych prac zespół Pracowni brał udział w projekcie grantowym pod kierownictwem W. Twardzika pt. Biblioteka zabytków polskiego piśmiennictwa średniowiecznego4, obejmującego krytyczne wydanie zabytków językowych ciągłych wraz z fotografiami. Fotografie i nowe odczytania przyczyniły się w pewnym stopniu do weryfikacji wydanych artykułów hasłowych i uzupełnienia kartoteki Pracowni - aneksu liczącego ok. 30 tys. kartek. Nie była to jedyna podstawa źródłowa do dalszych prac nad słownictwem najstarszej doby.

Wkrótce po wydaniu ostatniego zeszytu Słownika zajęto się także uzupełnianiem ekscerpcji materiału oraz przystąpiono do jego opracowywania. Kontynuacja prac nad staropolską leksyką była możliwa w dużym stopniu dzięki uzyskanemu finansowaniu z KBN w ramach projektu grantowego pt. Skarbnica leksyki staropolskiej, pod kierownictwem E. Deptuchowej, kierownika Pracowni od 2009 roku5. Środki finansowe pozwalały wówczas na udział w pracach doświadczonych leksykografów, którzy nie mogli być zatrudnieni na etatach, gdyż osiągnęli wiek emerytalny. Po zakończeniu projektu nadal pracowali oni nad suplementem. Opracowane przez nich materiały wchodzą w skład części pierwszej suplementu, który równocześnie był przygotowywany w ramach finansowania statutowego przez zespół Pracowni. W 2014 r. ukazała się pozycja pt. Słownik staropolski. Suplement cz. I (verba absentia)6. Opracowanie to zawiera słownictwo, które nie ma poświadczeń w Sstp. Są to nowe hasła.

Równolegle do prac leksykograficznych w Pracowni Języka Staropolskiego prowadzono badania indywidualne. Ich efektem są zarówno publikacje książkowe, jak również kolejne stopnie naukowe członków zespołu. Wśród ostatnio opublikowanych rozpraw naukowych należy wymienić: E. Deptuchowej Odpowiedniki czeskiego aorystu w Biblii królowej Zofii (Genesis-Iosue)7; Z. Wanicowej Ignota, dubia, reperta. Czytać i rozumieć staropolszczyznę8;
F. Wysockiej Polska terminologia lekarska do roku 1838. Tom IV. Anatomia. Nazwy wielowyrazowe9; M. Leńczuka Staropolskie przekazy kanonu Mszy Świętej. Wariantywność leksykalna10 oraz przygotowywaną do druku dysertację doktorską D. Kołodziej pt. Analiza językowo-porównawcza Żywota Pana Jezu Krysta... Baltazara Opeca (wyd.
H. Wietora z 1522 r.) i tzw. Rozmyślania przemyskiego (leksyka, słowotwórstwo, fleksja).

Obecnie trwają prace nad drugą częścią suplementu do Słownika staropolskiego (wejdzie do niego też materiał opracowany w ramach wspomnianego grantu). Obejmie on hasła, które już w Słowniku staropolskim są poświadczone, ale w suplemencie znajdą się w wyborze dokonanym według określonych kryteriów (wszystkie poświadczenia starsze niż XV-wieczne oraz przykłady XV-wieczne starsze od cytowanych w Słowniku staropolskim, nowy wariant fonetyczny, nowe znaczenie, nowa forma gramatyczna, nowa funkcja składniowa, nowy "frazeologizm"). Listy haseł - wchodzących do pierwszej i drugiej części suplementu - nie można jednak uznać za zamkniętą. Stale znajdują się nowe wyrazy, które zasilają kartotekę Pracowni a które są wynikiem eksploracji łacińskich rękopisów zawierających polskie glosy oraz eksploracji wydań rękopisów.